Gaan na inhoud

Beta Israel

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Moenie verwar word met Bene Israel nie.
Beta Israel

Totale bevolking: 150 000
Belangrike bevolkings  in: Vlag van Israel Israel 120 000[1] (2011)
1,75% van die Israeliese bevolking, >2,15% van die Israeliese Jode

Vlag van Ethiopië Ethiopië 4 000[2]–8 000
Vlag van Verenigde State van Amerika Verenigde State 1 000[3]

Taal: Historiese Joodse tale: Kayla • Qwara

Liturgiese tale: Ge'ez • Hebreeus
Lingua franca: Amharies • Tigrinya • Hebreeus

Geloofsoortuiging: Judaïsme (Hajmanot • Rabbynse Judaïsme) • Christendom (Ethiopies-Ortodokse Kerk, Falash Mura en Beta Abraham)
Verwante etniese groepe: Jode, Asjkenasiese Jode, Bene Israel, Bergjode, Boerejode, Mizrachi-Jode en Sefardiese Jode; Amhare en Tigrinya

Die Beta Israel (Hebreeus: בֵּיתֶא יִשְׂרָאֵל‬, Béjte Jisra'él; Ge'ez: ቤተ እስራኤል, Bēta 'Isrā'ēl, hedendaags: Bēte 'Isrā'ēl, Encyclopaedia Aethiopica: Betä Ǝsraʾel, letterlik: "Huis van Israel" of "Gemeenskap van Israel"[4]), ook bekend as Ethiopiese Jode (Hebreeus: יְהוּדֵי אֶתְיוֹפְּיָה, Jehoedéj Etiópija; Ge'ez: የኢትዮጵያ አይሁድዊ, ye-Ityoppya Ayhudi), is Jode wie se gemeenskap oor eeue heen in die gebied van die Koninkryk Aksum en die Keiserryk van Ethiopië, wat nou tussen die Amhara- en Tigray-streke van Ethiopië en Eritrea verdeel is, geleef en ontwikkel het. Die meeste van hierdie mense het sedert die laat 20ste eeu na Israel geëmigreer.[5] Hulle word ook Falasja genoem, wat uit Oud-Ethiopies (Ge'ez) afgelei is en "uitgewekenes" of "uitgeweke" beteken en 'n neerhalende konnotasie behels.[6] In Ethiopië het hulle 'n kaste van ambagsmanne gevorm wat oor eeue heen smeewerk uitgeoefen het, omdat hulle nie grond kon besit nie.[7]

Kaart van Joodse gemeenskappe in Ethiopië voor hulle emigrasie na Israel
Onakkurate verteenwoordiging van beweerde blygebiede van die Joodse diaspora rondom 1490:
Europa:

   Asjkenasiese Jode

   Sefardiese Jode

   Italiaanse Jode (Italkim, Sefaraddim, Asjkenasim en ander groepe)

   Romaniote Jode

   Karaïete-Jode


Afrika:

   Berber-Jode

   Jode van Bilad el-Sudan (Wes-Afrika, Timboektoe)

   Beta Israel


Midde-Ooste/Kaukasus (gewoonlik saam met Mizrachi-Jode gegroepeer):

   Palestynse Jode

   Babiloniese/Irakse Jode

   Koerdiese Jode

   Jemense Jode

   Georgiese Jode

   Bergjode

   Persiese/Buchara-Jode


Indië en China (vir latere tydperke: Bagdadse Jode):

   Bene Israel

   Cochin-Jode

   Kaifeng-Jode

Die Beta Israel was eens in noordelike en noordwestelike Ethiopië in meer as 500 klein dorpies oor 'n groot gebied wyd versprei, saam met bevolkings van Moslems en hoofsaaklik Christene.[8] Die meeste van hulle was gekonsentreer in die gebied rondom en noord van die Tanameer en die Blou Nyl, in die Gondar-streek saam met die Wolqayit, Shire en Tselemt, Dembia, Segelt, Quara en Belesa.

Die Beta Israel het in die latere 20ste eeu hernude kontak met ander Joodse gemeenskappe gemaak. Na Halagiese en grondwetlike besprekings het Israeliese amptenare op 14 Maart 1977 besluit om die Israeliese wet van terugkeer op die Beta Israel toe te pas.[9] Die Israeliese regering en Amerikaanse nieregeringsorganisasies soos die American Association for Ethiopian Jews (Amerikaanse Assosiasie vir Ethiopiese Jode, AAEJ) het alijá-bedrywighede geloods[10] om die mense na Israel te bring.[11] Hierdie aktiwiteite sluit in Operasie Broers tussen 1977 en 1991 in Soedan (dit sluit die groot operasies Moses en Josua in) en in die 1990's van Addis Abeba (wat Operasie Salomon insluit).[12][13][14] Van die grootste alijá-operasies sluit in Moses (1984/85), Salomo (1991) en Duifvlerke (2011). Tans bly nog sowat 8 000 Jode in Ethiopië, waarvan omtrent 5 000 in Gondar.[15]

Teen die einde van 2010 was daar 119 700 mense van Ethiopiese afkoms in Israel, insluitende sowat 78 900 mense wat in Ethiopië gebore is en ongeveer 40 800 wat in Israel gebore is (sowat 34 persent van die gemeenskap) met minstens een ouer wat in Ethiopië of Eritrea gebore is.[16] Net 'n klein aantal van Ethiopiese Jode het in Ethiopië oorgebly, terwyl 'n verdere aantal hulle in die Verenigde State gevestig het.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "The Ethiopian Community in Israel" (in Hebreeus). Israel Central Bureau of Statistics. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 November 2018. Besoek op 14 September 2018.
  2. ↑ "'Wings of the Dove' brings Ethiopia's Jews to Israel". JPost.com (in Engels). The Jerusalem Post. 30 Oktober 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 April 2020. Besoek op 16 Mei 2019.
  3. ↑ Mozgovaya, Natasha (2 April 2008). "Focus U.S.A.-Israel News – Haaretz Israeli News source" (in Engels). Haaretz.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Februarie 2010. Besoek op 16 Mei 2019.
  4. ↑ (en) James Quirin (2010). The Evolution of the Ethiopian Jews. p. xxi. ISBN 978-1-59907-046-9.
  5. ↑ (he) Weil, Shalva (1997). Weil, Shalva (red.). Collective Designations and Collective Identity of Ethiopian Jews. pp. 35–48. {{cite book}}: |work= ignored (hulp)
  6. ↑ (en) Wolf Leslau (1991). Comparative Dictionary of Ge'ez. Wiesbaden. p. 160. ISBN 978-3-447-02592-8.{{cite book}}: AS1-onderhoud: plek sonder uitgewer (link)
  7. ↑ (de) Uwe Heilmann (23 Februarie 2006). "Auswanderung – Wo Milch und Honig fließen". Jüdische Allgemeine. Besoek op 16 Mei 2019.
  8. ↑ (en) Weil, Shalva (2012). Grisaru, Nimrod; Witztum, Eliezer (reds.). Ethiopian Jews: the Heterogeneity of a Group. pp. 1–17. {{cite book}}: |work= ignored (hulp)
  9. ↑ (he) Michael Corinaldi (1988). Ethiopian Jewry: Identity and Tradition. Rubin Mass. pp. 186–188.
  10. ↑ (he) Weil, Shalva (2008). Salamon, Hagar (red.). Zionism among Ethiopian Jews. pp. 187–200. {{cite book}}: |work= ignored (hulp)
  11. ↑ (en) Weil, Shalva (2012). Bruder, Edith; Parfitt, Tudor (reds.). Longing for Jerusalem Among the Beta Israel of Ethiopia. pp. 204–217. {{cite book}}: |work= ignored (hulp)
  12. ↑ (he) "The Rescue of Ethiopian Jews 1978–1990".
  13. ↑ "יוצאי אתיופיה ואנשי מוסד נפגשו להעלאת זכרונות" (in Hebreeus). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 November 2018. Besoek op 16 Mei 2019.
  14. ↑ (en) Weil, Shalva (2011). "Operation Solomon 20 Years On". International Relations and Security Network (ISN).
  15. ↑ Philipp Breu (14 September 2018). "Äthiopien – Zum Bleiben verdammt" (in Duits). Jüdische Allgemeine. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 September 2018. Besoek op 16 Mei 2019.
  16. ↑ "The Ethiopian Community in Israel" (PDF) (in Engels). Central Bureau of Statistic. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 4 Maart 2016. Besoek op 16 Mei 2019.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Beta_Israel&oldid=2432752"